Gaston Reiff wint goud op de Olympische Spelen van 1948
Dat Gaston Reiff een sportman zou worden, stond in de sterren geschreven. In z’n jeugdjaren voetbalt hij bij RCS Braine, de club van zijn woonplaats Eigenbrakel. Maar al snel schakelt hij over op atletiek en toont zich daarin een waar talent. Gaston sluit zich aan bij de plaatselijke onderafdeling van Union Saint-Gilloise, de club die naast een voetbal- ook een atletiekafdeling heeft. Op 18-jarige leeftijd ziet hij de oorlog uitbreken, maar ook tijdens de oorlogsjaren blijft hij lopen. De overwinningen – ook in nationale kampioenschappen – volgen elkaar op. In 1943 verbreekt Gaston het Belgisch record op de 5.000 meter. Het is het eerste van de 26 nationale records die hij tijdens zijn carrière op zijn naam zal schrijven.
Na de oorlog kan die loopbaan echt van start gaan. Gaston blinkt nu ook uit in internationale wedstrijden, zowel op Belgische bodem als elders in Europa. Minder dan twee maanden voor de start van de Olympische Spelen van Londen wordt hij in 1948 Belgisch kampioen op de 5.000 meter. Hij verbetert meteen ook zijn nationaal record en lijkt helemaal klaar om sterk voor de dag te komen op het Olympisch toneel.
(vervolg tekst onder de foto)
Topfavoriet Zátopek loopt aan de leiding voor Ahlden en Reiff. (foto: collectie Sportimonium)
Aanrijding
Vijf weken voor de Spelen slaat echter het noodlot toe. Gaston is dan wel een gelauwerd atleet, hij gaat nog elke dag werken bij Sport Club, een sporttijdschrift in Brussel. Als hij de tram naar de hoofdstad wilt nemen, wordt hij aangereden door een auto. Pas twee weken voor zijn vertrek naar Londen kan hij weer beginnen trainen. Zijn trainer Marcel Alavoine weet hem weer in vorm te krijgen, maar het optimisme in de pers is ver te zoeken. Bovendien bezeert hij zich ook nog eens aan zijn hiel tijdens een training op Engels grondgebied.
Die lichamelijke ongemakken kunnen niet beletten dat Gaston zich in de kwalificatiereeksen weet te plaatsen voor de finale. Die wordt gelopen op 2 augustus in het mythische Wembley-stadion in Londen. Op YouTube is een videoverslag te vinden van Reiffs gouden race. Dat het pijpenstelen regent is er duidelijk aan te zien. De plassen staan op de piste, officials beschermen hun schrijfbord met een glasplaat, het publiek draagt regenjassen. Een man heeft zelfs een zakdoek om z’n schedel geknoopt. En de atleten, die struinen door de regen. Op het einde van de race zien ze eruit alsof ze een slijkerige veldloop afwerken. Het is in dat Engels (en Belgisch) weertje dat Gaston Reiff het hoogtepunt van zijn carrière bereikt.
Gaston schrijft een record op zijn naam en niet zomaar eentje: hij duikt onder de Olympische besttijd.
“Zátopek, Zátopek!”
De torenhoge favoriet voor de gouden medaille is de Tsjecho-Slowaakse superkampioen Emil Zátopek. Met goud op de 10.000 meter heeft die al een eerste hoofdprijs binnen. Dat hij dat nummertje nog eens zal overdoen op de 5.000 meter, daar is ook het publiek in het aardig gevulde Wembley-stadion van overtuigd. “Zátopek, Zátopek!” is aanhoudend te horen tijdens het verslag op YouTube.
Zátopek neemt meteen de leiding in de wedstrijd, Gaston is als derde goed mee. Na twee kilometer is het gros van de deelnemers al kansloos. Enkel de Nederlander Slijkhuis en de Zweed Ahlden kunnen nog mee met het sterke duo. Gaston vreest vooral de Tsjecho-Slowaakse favoriet, maar die moet tot zijn verbazing terrein prijsgeven. Is Zátopek dan toch niet zo sterk als verwacht? Zo komt Gaston alleen aan de leiding. Als hij op vijfhonderd meter van de meet achterom kijkt, ziet hij dat het Slijkhuis is die op twintig meter in tweede positie loopt. Zátopek hangt daar nog achter.
Gaston Reiff in 1947, een jaar voor de Olympische Spelen: zijn aanleg voor atletiek was onmiskenbaar groot. (foto: collectie Sportimonium)
Eindeloze laatste rechte lijn
Met een echte kampioen ben je nooit klaar, dat ervaart Gaston in de slotfase van de wedstrijd. Een ultieme krachtinspanning brengt Zátopek tot in het kielzog van Gaston. De laatste rechte lijn lijkt eindeloos. “Onder de aanhoudende slagregen zagen we Reiff zijn uiterste krachten aanspreken om de donder af te weren welke hij achter zich weet aanrollen”, schrijft Gazet van Antwerpen.
Maar niets of niemand kan Gaston die dag van de gouden medaille houden. Uitgeput kan hij Zátopek nog net voorblijven. Net over de meet wordt hij bestormd door andere leden van het Belgisch Olympisch team. Gaston probeert de blik te vangen van zijn trainer Marcel Alavoine. Hij schrijft alweer een record op zijn naam en niet zomaar eentje. Net als Zátopek duikt hij onder de Olympische besttijd en brengt die op 14 minuten, 17 seconden en 6 honderdsten. De pers – die vooraf geen stuiver gaf om Gastons kansen – is lyrisch.
Bij zijn aankomst op de luchthaven van Melsbroek staan duizenden supporters de kersverse Olympisch kampioen op te wachten. Onder hen ook Gastons vrouw Éliane. Die had de race van haar man thuis op de radio gevolgd. Met hun zeven maanden oude dochter Claudine was ze niet meegegaan naar Londen. De volgende dagen en weken krijgt Gaston de ene onderscheiding na de andere. Maar al snel staat hij weer op de piste.
(vervolg tekst onder de foto)
Gaston Reiff traint op een houten piste samen met Harrison Dillard. De Amerikaanse spurter wint vier keer goud op de Spelen, waarvan twee medailles in 1948. De foto verschijnt in Sport Club, het tijdschrift waarvoor Gaston werkt.
Winnaar in het hol van de leeuw
Met zijn Olympische titel heeft Gaston zijn succesjaar 1948 nog niet afgerond. In het hol van de leeuw klopt Gaston zijn latere vriend Zátopek opnieuw tijdens een meeting tussen Tsjecho-Slowakije en België. Ook verbetert hij in Brussel het wereldrecord op de ongewone afstand 2.000 meter. De wereldrecords op de 3.000 meter en de twee mijl zou hij later nog veroveren.
Die wereldrecords tonen aan dat Gaston ook na zijn gouden medaille nog op hoog niveau blijft presteren. Hij wint nationale en internationale wedstrijden, verbreekt ook het ene nationale record na het andere. Eind 1951 is hij nationaal recordhouder op alle afstanden tussen de 1.000 en de 10.000 meter. Maar de weerklank van zijn zege in Londen krijgen die records en overwinningen nooit. Daarvoor is Olympisch atletiekgoud toch net te indrukwekkend.
Op de volgende Spelen, die van Helsinki in 1952, is Gaston favoriet om zijn titel op de 5.000 meter te verlengen. Bevangen door de zenuwen moet hij een ronde voor het einde opgeven. “Omdat ik met panache wilde winnen, raakte ik soms verstikt en kon ik het ritme van mijn tegenstanders niet volgen”, vertelt hij later. De zege in de Finse hoofdstad gaat naar – hoe kan het ook anders – Emil Zátopek. Meteen na die Spelen vindt Gaston zijn topvorm terug op enkele internationale wedstrijden. Maar op het einde van dat jaar stopt hij als internationale atleet.
Op het nationale toneel blijft Gaston nog een aantal jaren verder lopen. Op 16 februari 1958 eindigt hij als vierde op het Brabants kampioenschap veldlopen. Winnaar is Gaston Roelants, die zes jaar later de tweede Belgische Olympische kampioen in de atletiek zal worden. Het lijkt erop dat Gaston Reiff die dag zijn laatste wedstrijd als beroepsatleet heeft gelopen.
Bronnen:
Gazet van Antwerpen, La Libre Belgique, olympic.org, Revue Brania, Sport Club
Dit verhaal verscheen voor het eerst in OKRA magazine. In de reeks ‘Herbeleef de glorie’ blik ik terug op de ietwat vergeten hoogtepunten van de Belgische sportgeschiedenis. Ontdek de verhalen van andere Belgische sportfiguren.
